Eng
Krystian Buchacz

Rynek VC w CEE

Wartościowanie startupów we wczesnych rundach w obliczu spowolnienia światowej gospodarki

Rok 2022 był pod wieloma względami bardzo burzliwym okresem dla europejskiej i światowej gospodarki. Do największych trudności ostatnich miesięcy w światowej gospodarce można zaliczyć:

  • Kryzys energetyczny związany z zaburzeniem  dostaw surowców energetycznych, którego symbolem stały się olbrzymie zwyżki cen gazu ziemnego wpływające na działalności wielu sektorów przemysłu.
  • Nienotowana od dekad wysoka inflacja spowodowana zarówno czynnikami podażowymi (surowce energetyczne) jak i popytowymi (liberalną polityką monetarną stosowaną w celu wyciągnięcia gospodarek z covidowego dołka).
  • Problemy z łańcuchami dostaw spowodowane głównie przez lockdowny (przykładowo Szanghaj był zamknięty na wiosnę 2022 roku przez blisko 2 i pół miesiące).
  • Inwazja Federacji Rosyjskiej na Ukrainę

Każda z tych przyczyn niezależnie wywołała kryzys, ale w tym przypadku mamy do czynienia z ich kombinacją, która spowodowała serię problemów makroekonomicznych, silnie oddziałujących również na globalny rynek VC.

Sytuacja

Fundusze VC inwestują, zgodnie ze swoją definicją, w firmy, które mają się szybko rozwijać, można więc założyć, że dobra sytuacja gospodarcza pozwala na szybszy wzrost. Ostatnie lata dostarczyły wielu negatywnych bodźców, które mocno wpłynęły na światową gospodarkę i jej najbliższą przyszłość. Według prognoz Banku Światowego, światowy PKB będzie rósł w tempie około 3% rocznie. Jednak w krajach rozwiniętych prognozy wzrostu są znacznie niższe - w większości gospodarek wzrost będzie oscylował wokół zera w 2023 roku i między 1 a 1,5 procent w 2024 roku.

Tabela 1. Wzrost PKB

 201820192020202120222023F2024F
Polska5,1%4,2%-2,5%6,8%4,0%0,7%2,6%
Czechy3,2%3,0%-5,8%3,3%1,5%0,1%1,8%
Węgry5,1%4,6%2,4%7,1%4,0%0,1%2,6%
Estonia3,8%4,1%-2,9%8,6%-2,4%0,7%2,1%
Niemcy1,5%0,6%5,0%2,6%1,3%-0,6%1,4%
Francja1,8%1,8%-7,9%6,8%1,0%0,4%1,5%
Włochy0,9%0,5%-9,0%6,6%2,6%0,3%1,1%
Szwecja2,0%2,0%-2,9%5,1%2,5%-0,6%0,8%
Wielka Brytania1,3%1,7%-9,9%7,5%4,2%0,4%0,2%
Stany Zjednoczone3,0%2,3%-3,4%5,7%1,9%0,5%1,0%
Chiny6,6%6,0%2,3%8,1%4,4%4,6%4,1%
Świat3,3%2,6%-3,1%5,9%2,9%3,0%3,0%

Kolejnym silnym ciosem dla światowej gospodarki jest bezprecedensowy wzrost poziomu inflacji, niewidziany w krajach rozwiniętych od czasów kryzysów naftowych lat 70. Średnia inflacja w 2022 roku w największych gospodarkach osiągnęła poziom bliski 10 procent, a w krajach Europy Środkowo-Wschodniej nawet ponad 20 procent. Zdaniem analityków podwyższona inflacja będzie nadal trawić gospodarki w 2023 roku - tu dużym zagrożeniem dla gospodarek jest pojawiające się również w czasie kryzysu z lat 70. zjawisko byczego ogona "bullwhip", czyli sytuacja, w której zamówienia do dostawców są bardziej zmienne niż sprzedaż do nabywców, co skutkuje zwiększoną zmiennością popytu na dobra w miarę podążania w górę łańcucha dostaw.

Tabela 2. Poziom inflacji

 201820192020202120222023F2024F
Polska1,2%3,2%3,4%5,1%14,2%13,8%4,9%
Czechy2,0%3,2%3,2%3,8%15,0%9,5%3,5%
Węgry2,7%4,0%3,3%5,1%13,6%15,7%3,9%
Estonia3,4%1,8%0,4%4,7%19,3%6,6%2,6%
Niemcy1,6%1,5%0,5%3,1%7,8%7,5%2,9%
Francja1,6%1,5%0,5%1,6%5,2%4,4%2,2%
Włochy1,1%0,5%-0,1%1,9%7,9%6,6%2,3%
Szwecja2,0%1,8%0,5%2,2%8,0%6,6%1,8%
Wielka Brytania2,0%1,3%1,0%2,5%7,8%9,0%3,7%
Stany Zjednoczone1,9%2,3%1,2%4,7%8,2%2,9%2,3%
Chiny1,9%4,4%2,4%1,0%2,0%2,2%1,9%

Bezprecedensowy wzrost inflacji spowodował działania poszczególnych banków centralnych, które zakończyły okres ekspansywnej polityki pieniężnej przejawiającej się w skupie papierów wartościowych (luzowanie ilościowe) i podnoszeniu stóp procentowych. Na przykład NBP podniósł swoją główną stopę procentową z 0,1% do 6,75% w okresie od października 2021 r. do września 2022 r. Podobna skala podwyżek miała miejsce w innych krajach Europy Środkowo-Wschodniej.  Banki centralne reprezentujące największe gospodarki rozpoczęły cykl podwyżek nieco później - FED rozpoczął cykl podwyżek od marca 2022 roku, a EBC od lipca 2022 roku.

Główne giełdy bardzo szybko dostosowywały się do zmian rynkowych. Giełdy bardzo szybko otrząsnęły się z dużych spadków występujących podczas wprowadzania pierwszych blokad wiosną 2020 roku. Po tym okresie nastąpiła hossa pompowana tanim pieniądzem i możliwościami, jakie stwarzała ta nietypowa sytuacja, szczególnie w obszarze technologii. W okresie covid nastąpił gwałtowny wzrost cen akcji spółek technologicznych - wyniki giełdy NASDAQ były zdecydowanie lepsze niż innych giełd.

Rysunek 1. Wahania indeksów giełdowych

wartość każdego indeksu 01.01.2020 równa 100

Słabe wyniki giełd w 2022 roku gwałtownie zmniejszyły liczbę exitów poprzez IPO - najbardziej kalorycznego sposobu wyjścia z inwestycji - wynika z badań. Według raportu EY IPO Global Trends, liczba wyjść z inwestycji spadła o blisko połowę, a ich wartość o 60%. Zmiana była jeszcze większa w regionie obu Ameryk, gdzie w 2022 r. odbyło się zaledwie 130 IPO o łącznej wartości zaledwie 9 mld USD (spadek o 95%).

Rysunek 2. Rynek IPO

Sytuacja gospodarcza wpłynęła znacząco na największy rynek VC jakim jest USA. W 2022 roku obserwowany jest spadek wycen i wielkości rund, zwłaszcza na etapach powyżej serii A. Wartość transakcji na tym etapie spadła do najniższego poziomu od 11 kwartałów w trzecim kwartale, osiągając zaledwie 24,9 miliarda dolarów, prawie 40 miliardów dolarów mniej niż kwartalny szczyt w trzecim kwartale 2021. Liczba transakcji na późnym etapie również znacznie spadła — o ponad 20% w stosunku do pierwszego kwartału 2022 r. — choć pozostaje na poziomie wyższym niż przed pandemią COVID-19.

Rynek VC w regionie CEE

                        W listopadzie 2022 roku został opublikowany raport Dealroom i Google For Startups o Rynku VC w regionie CEE. Zgodnie z raportem rynek CEE jest dużo mniejszy od innych europejskich rynków. Zdaniem Dealroom w 2022 roku zainwestowano 5,3 mld € w porównaniu do 9 mld € w krajach nordyckich i 14,7 mld € w regionie DACH. Łączna wartość wszystkich inwestycji w Europie wynosi około 90 mld dolarów co oznacza że region CEE odpowiada za około 6% wartości rynku. Rozwój rynku VC w regionie widać jednak po wzroście inwestycji – rynek VC urósł w regionie CEE pomiędzy 2017 a 2022 rokiem 7,6 raza, przy wzroście w innych regionach Europy na poziomie 3,8x raza.

Rok 2022 można uznać za stosunkowo udany dla startupów działających w regionie CEE. Na rynku pojawiło się 8 startupów które można zakwalifikować do bycia unicornem przez co ich liczba wzrosła do przynajmniej 44.

Rysunek 3. Liczba unicornów z regionu CEE

Inwestycje w regionie CEE w 2022 roku są mocno skoncentrowane  na kilku rynkach. Zgodnie z dostępnymi rynkami 70% wszystkich inwestycji trafia do startupów zlokalizowanych na czterech rynkach – Estonii, Czechach, Polsce i Chorwacji (dzięki megarundzie Rimac).

Rysunek 4. Wartość inwestycji  w regionie CEE YTD 2022

Rok 2020 był rekordowy pod względem powołań nowych funduszy. Łączna kapitalizacja nowych funduszy działających w regionie CEE wyniosła przynajmniej ponad 900 mln USD. Rekord w zakresie pozyskanego finansowania VC został już pobity. Powstają nowe fundusze, a stare fundusze pozyskują nowe środki. Największe nowo utworzone fundusze z regionu CEE to litewski Contrarian Ventures II z kapitalizacją 100 mln euro, polski Inovo Ventures Fund III z kapitalizacją 100 mln euro, Market One Capital II z kapitalizacją 80 mln euro oraz czeski Credo Stage IV z kapitalizacją 75 mln euro.

Rysunek 5. Kapitalizacja nowo powołanych funduszy

Region CEE był stosunkowo odporny na wstrząsy gospodarcze w 2022 roku - wynika to w dużej mierze z niższego poziomu rozwoju rynku niż w krajach Europy Zachodniej i Północnej oraz pojawienia się coraz większej liczby inwestorów skupiających się wyłącznie na regionie CEE. Według raportu, średnia wielkość rund z udziałem głównie regionalnych inwestorów wzrosła w porównaniu z poprzednim rokiem - w przypadku rund seed średnia wartość rundy wzrosła w ciągu roku z 0,8 mln euro do 1,2 mln euro, a w przypadku serii A z 9 mln euro do 12,5 mln euro. Kolejne rundy odnotowały już spadki - jest to już związane z sytuacją na rynku globalnym.

Rynek VC w Polsce

Zespół PFR Ventures przygotowuje kwartalne raporty dotyczące rynku VC w Polsce. Według danych, w ciągu trzech kwartałów 2022 roku polskie startupy pozyskały od inwestorów 2,6 mld zł, z czego 560 mln zł w serii D pozyskał ICEYE działający w sektorze SpaceTech.

Rysunek 6. Wartość inwestycji

Rok 2022 charakteryzuje się dominacją rund pre-seed i seed. Przykładowo w III kwartale 2022 roku zrealizowano 120 takich transakcji (95% wszystkich transakcji). Na przestrzeni ostatnich kwartałów można zaobserwować duży spadek liczby transakcji w serii A i wyższych. Spadek liczby późniejszych rund może wynikać z dodatkowej aktywności międzynarodowych funduszy i chęci skupienia się na spółkach z własnego portfela. Z drugiej strony, potwierdzony zwrot na rynku mógł skłonić właścicieli startupów, którzy mieli ku temu okazję, do odłożenia decyzji o pozyskaniu rundy finansowania o kilka miesięcy.

Rysunek 7. Kwartalna wartość (mln zł) i liczba transakcji

W trzecim kwartale 2022 roku średni ticket inwestycyjny spadł do poziomu 4 mln zł co oznacza powrót do poziomu z przełomu 2020/2021 roku. Mediana wartości jest zdeterminowana przez fundusze działające w programie Bridge Alfa, których ticket inwestycyjny wynosi 1 mln zł. Bardzo duża liczba transakcji zrealizowana przez fundusze działające w tym programie wynika z zakańczenia procesu inwestycyjnego przez te fundusze. Również wycofywanie zagranicznych funduszy VC z powodu traktowania regionu CEE i Polski jako regionu przyfrontowego generuje dodatkowe ryzyko – udział finansowania pozyskanego od zagranicznych inwestorów spadł z poziomu 66% do niespełna 30%.

Rysunek 8. Średnia wartość transakcji

Źródła:

Podobne artykuły

Jesteśmy

DLA WAS

Dla mediów

media@level2.vc

Level2 Ventures B.V.

De Boelelaan 7

1083HJ Amsterdam