Eng
Piotr Pawłowski

Podejmowanie decyzji – cz.1

Wartość oczekiwana i prawdopodobieństwo – czyli po co nam matematyka w psychologii…

Naszą przygodę z podejmowaniem decyzji zaczniemy od szacowania prawdopodobieństwa zdarzeń. Dlaczego? Ponieważ mózg ludzki jest ewolucyjnie przygotowany do myślenia kategoriami wartości oczekiwanej. Stąd ogromną rolę w podejmowaniu decyzji ma subiektywna ocena prawdopodobieństwa (pamiętajcie, że „komputer” w naszym mózgu ciągle wylicza wartość oczekiwaną, czyli wykonuje mnożenie przez % prawdopodobieństwa zdarzenia!). Problemem jest to, że ludzie chętnie wyrażają prawdopodobieństwa w sposób intuicyjny, który może być bardzo nieprecyzyjny. Chcecie sprawdzić, jak to działa? Zapraszam do krótkiego quizu (poprawne odpowiedzi znajdziecie na końcu tekstu):

A. Lidia jest 31 letnią, samotną, otwartą i bardzo bystrą osobą. Jakiś czas temu ukończyła studia filozoficzne. Jako studentka aktywnie interesowała się problemami społecznymi, uczestniczyła też w demonstracjach przeciw tworzeniu broni atomowej. Które z poniższych twierdzeń wydaje ci się najbardziej prawdopodobne:

  1. Lidia jest bibliotekarką
  2. Lidia jest bibliotekarką i działa w klubie ekologicznym
  3. Lidia pracuje w banku.

B. Co jest bardziej prawdopodobną przyczyną śmierci człowieka?

  1. Zaatakowanie przez rekina podczas kąpieli w oceanie
  2. Uderzenie przez odpadek spadający z jakiegoś samolotu.

Liczne badana neurobiologiczne potwierdzają, że mamy wbudowany w głowie komputer, który automatycznie rozpoznaje, która decyzja w sensie ekonomicznym jest dla nas najlepsza. I – jak to z komputerem – jakie dane na wejściu, takie na wyjściu; a myślę tutaj o tym, że często dostarczmy do naszego mózgu dane statystycznie nieprawdziwe, przefiltrowane przez nasze doświadczenia i skażone emocjami. Ale… o emocjach będziemy mówić w następnych częściach, dzisiaj jeszcze o jednej ważnej specyfice naszego „komputera”. Otóż badania dwóch psychologów, Kahnemana i Twerskiego dowiodły, że wykazuje on skłonność do zawyżania małych prawdopodobieństw i zaniżania dużych (patrz: wykres). Czyli, że ludzie przeceniają niewielkie szanse wygrania dużej nagrody i również przeceniają niewielką szansę zaistnienia bardzo dużej straty. Na tym pierwszym opiera się cały rynek gier losowych, a na drugim ubezpieczeń. Ale o tym sza!

Natomiast rzeczeni panowie Kahneman i Twersky zasłynęli w 1979 r. jedną z najważniejszych prac w dziedzinie psychologii ekonomicznej, czyli Teorią Perspektywy. Zasłynęli na tyle, że Kahneman w 2002 dostał za nią Nobla (Twersky niestety zmarł rok wcześniej). W następnym odcinku dowiecie się, jak podejmujemy decyzje w kontekście zysków i strat i co to dla nas znaczy w codziennym życiu. Do zobaczenia!

Quiz – odpowiedzi

A3; nie widać bezpośredniej korelacji pomiędzy kompetencjami Lidii a stwierdzeniami 1,2,3; stąd trzeba podejść do problemu z drugiej strony, czyli zadając pytanie, czy więcej jest kobiet pracujących w bankach, czy w bibliotekach? nie mówiąc o aktywistkach ekologicznych pracujących w bibliotekach ;)

B2; przypadki śmierci z powodu uderzenia odpadkiem wyrzuconym z samolotu – w odróżnieniu od ataków rekinów – nie są nagłaśniane przez media; natomiast faktycznie corocznie notuje się ich kilkadziesiąt, natomiast tych drugich co najwyżej kilka.

Podobne artykuły

Jesteśmy

DLA WAS

Dla mediów

media@level2.vc

Level2 Ventures B.V.

De Boelelaan 7

1083HJ Amsterdam